با نظریه های گوناگون جامعه شناسی چگونه روبرو شویم؟

چکیده : کاربرد و سودمندی نظریه های جامعه شناسی در عرصه عمومی ایران ( در فضاهای آکادمیک، تحقیقاتی و رسانه ای ) به موضوعی چند پهلو ، مناقشه انگیز و حتی گیج کننده تبدیل شده است. از طرفی کاربرد علم جامعه شناسی بدون تأکید محوری بر نظریه های این رشته ناممکن است و از طرف دیگر گوناگونی و تنوع این نظریه ها باعث چنان ابهامی شده که کاربرد آنها را با مشکل روبرو کرده است_تا جایی که عده ای از صاحبنظران را وا داشته که از ایدئولوژیک بودن نظریه های جامعه شناسی یاد کنند. سؤال اصلی این پژوهش این است که : آیا میتوان طبقه بندی ای از نظریه های گوناگون جامعه شناسی ارائه داد که از ابهام در کاربرد نظریه ها در جریان تحقیقات اجتماعی بکاهد؟ بدین منظور این پژوهش با ارائه یک تقسیم بندی چهارگانه ( نظریه های رایج ، نظریه های کلان ، مکاتب و جریان های فکری معاصر) انواع گوناگون نظریه های جامعه شناسی را طبقه بندی کرده و با ارائه معیارهایی برای ارزیابی هر کدام ، از سودمندی آنها در جریان تدوین چارچوب نظری تحقیقات اجتماعی دفاع می کنند. محتوای اصلی ایــن پژوهش از جنس مباحث فرا نظریه ای است که با دیدگاه ترکیبی و روش پسینی از نظریه های موجود (در جریان اصلی جامعه شناسی ) در برابر مخالفانش دفاع کرده است. در پایان با یک جستجوی مقدماتی و با ارائه دو سنخ این فرض را مطرح می کند که چرا تعداد قابل توجهی از چارچوب های نظری در پایان نامه های کارشناسی ارشد راهگشا نیست.


نویسنده : حمیدرضا جلائی پور
انتشار : دانشیار گروه جامعه شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهرا