رای بالا به کابینه پزشکیان، دستوری نبود.
مصاحبه با خبر آنلاین 1403/6/4
آقای جلایی پور، پس از نطق دفاعیه آقای پزشکیان از کابینه چهاردهم، تندورها مدعی شدند که ایشان از رهبری هزینه کردند. چقدر این ادعا بر این اساس است که رأی اعتماد مجلس به کابینه، به تضعیف تندروها منجر شده و قدرت آنان روبه افول رفت؟
رخداد مهم انتخابات ١۴٠٣ پیامدهای مهمی داشت. یکی از آن‌ها «بازگشت عقلا و میانه‌روهای کشور» به راس بوروکراسی قوه مجریه بود. این در حالی است که چهار ماه پیش خالص‌گراها چنین تصوری نداشتند. آن‌ها انتظار داشتند تا ظهور آقا امام زمان در قدرت حضور دارند. کافی است به رجز خوانی‌های خالص‌گرایان در مجلس (به سخنان افرادی چون نبویان، رسایی و نبویان و همراهانشان) مراجعه کنید. آنان از موضع قدرت «دیگران» را به انواع القاب حذفی نسبت می‌دادند، آنان را «سازش‌کار»، «فتنه‌گر» و «روحانی‌چی» می‌نامیدند.
ضمنا در شرایطی خالص‌گرایان شکست خوردند، که تقریبا بر تمام ارکان بوروکراسی تسلط داشتند و در انتخابات ١۴٠٣ امکانات قوه مجریه حکومت را به نفع نامزد خود بسیج کردند. از موضع معاونت اجرایی رئیس جمهور دهداران سراسر کشور را در برج میلاد جمع کردند، تا حمایت آن‌ها را برای پیروزی آقای جلیلی جلب کنند-اما هم در مرحله اول انتخابات و هم در مرحله دوم انتخابات شکست خوردند.
خالص‌گرایان مثل گذشته بدون توجه به شرایط و بحران‌های کشور و بدون توجه به حجم‌نارضایتی‌های مردم در کشور، انتظار داشتند مثل انتخابات ١۴٠٠ نظارت استصوابی به دادشان برسد. غافل از این که حاکمیت از یک طرف در انتخابات ١۴٠٣ کمی انتخابات را رقابتی برگزار کرد-بعنوان مثال پزشکیان را تایید صلاحیت کرد. از طرف دیگر نیروهای سیاسی غیر خالص‌گرا (مثل اصلاح‌طلبان، اعتدالیون و اصول‌گرایان میانه‌رو) با رویکرد سیاسی «تعامل‌گرا» با حاکمیت وارد کنشگری انتخاباتی شدند، و بقای حاکمیت را تهدید نکردند. اجازه ندادند که خالص‌گرایان پشت ولی‌فقیه سنگر بگیرند و دیگران را حذف کنند. و با این که همچنان پنجاه در صد مردم در انتخابات شرکت نکردند، اما خالص‌گرایان در انتخابات شکست خوردند، و به تدریج مدیریت بوروکراسی را باید ترک کنند.
خالص‌گرایان حتی در مجلس و در هنگام بررسی صلاحیت وزرای کابینه پزشکیان از موضع حذفی وارد شدند و حتی به بدنه رای مجلس هم توجه نکردند. باز فکر کردند میشود بصورت حذفی پشت ولایت سنگر گرفت و دیگران را تهدید کرد. در صورتیکه در همین مجلس اصول‌گرا (با ترکیب اصول‌گرا، خالص‌گرا و میانه‌رو) بالاخره سر اعضای دولت پزشکیان بحث شد و مالا تک تک نمایندگان رای دادند، و به نظر من دستوری رای ندادند. اگرچه روشن هست در این رای دادن عدم مخالفت رهبری با اعضای کابینه موثر بود.
آیا این اتفاق منجر خواهد شد که تندروها کنار بروند و دچار سردرگمی شکست شوند؟
جلائی‌پور: ببینید اتفاقی که افتاده این است که خالص‌گرایان از مدیریت بوروکراسی فعلا دور می‌شوند ، که البته این کمک مهمی به ج.ا در شرایط حساس کنونی کشور برای رویارویی با مشکلات است. اما خالص‌گراها از بوروکراسی دور شوند از جامعه که حذف نمی‌شوند. این ها چهارده میلیون رای آوردند و هستند. البته اگر در جامعه تلاش کنند همچون یک اصول‌گرای عاقل قانونی و غیر رانتی مبارزه سیاسی کنند، دوباره می‌توانند به صحنه رسمی بازگردند. اما اگر از شکست خود درس نگیرند و روال حذفی و خالص سازی گذشته را دنبال کنند، بیشتر به یک فرقه سیاسی تبدیل می‌شوند.
پیش بینی شما از مواجه آنان با دولت چهاردهم چیست؟
جلائی‌پور. ببینید قصه دو طرف دارد. از یک طرف خیلی احتمال دارد با همون ابزار مبهم دولت سایه (که معلوم نیست بودجه و حاملان و کارشناسان این دولت سایه چه کسانی هستند؟) پس از چندی انتقاد از دولت را شروع کنند. و تا وقتی بصورت مدنی انتقاد می‌کنند و از رانت صداسیما استفاده نکنند اشکالی هم ندارد.
از طرف دیگر به عملکرد دولت پزشکیان مربوط میشود. اگر دولت او بتواند کمی به وعده‌های خود عمل کند (که من خوشبین هستم چون دولت پزشکیان در مجموع توسط افراد شایسته و متخصص و پاکدست تشکیل شده) و اگر هر چه زودتر در غزه مردم مظلوم و مجروح فلسطین به آتس بس برسند، و اگر ترامپ نامتعادل در انتخابات آمریکا شکست بخورد، بهبود اوضاع در ایران تقویت میشود و عرصه خودنمایی برای خالص‌گرایان محدود میشود.
آیا کنار رفتن تندروها را نماد تغییر ریل و اصلاح می دانید و به معنی تغییر رویکرد حاکمیت است؟
ببینید کلا سرنگونی‌طلبان در رسانه‌های ماهواره‌ای، جمهوری اسلامی را حکومتی «متصلب» و «بسته» معرفی می‌کنند. کار تبلیغاتی آن‌ها القای «انسداد باوری» به مخاطب است. اما در عالم واقع جمهوری اسلامی نسبت به وضعیت موجود واکنش نشان می‌دهد و البته با تاخیر تغییر را می‌پذیرد. شما دیدید وقتی حکومت دید «دولت یکدست» خوب کار نمی‌کند به اصلاح آن (از طریق پذیرش انتخابات رقابتی‌تر) کمک کرد. یا شما دیدید پس از ترور جنایتکارانه نتانیاهو علیه شهید هنیه (رهبر حماس) جمهوری اسلامی پخته و عاقلانه با موضوع مواجه شد. لذا شما پذیرش تغییرات در حاکمیت را بصورت تدریجی می‌بینید.
چقدر در بدنه حاکمیت ضرورتی برای اصلاح امور احساس می شود و ایا این اراده اصلاح قوی است؟
بله ضرورت این تغییرات احساس میشود و من و شما می‌توانیم آن را رویت کنیم. همانطور که در این مصاحبه اشاره کردم، انتخابات ١۴٠٣ نشانه رویکرد جدید حکومت و پختگی نیروهای سیاسی غیرخالص‌گرا بود. مهم این است نیروهای حامی پزشکیان در آینده و در این شرایط سخت معیشتی، دولت او را بدون شرمندگی و اما و اگر حمایت کنند.
