مقالات علمی ترویجی

چرا جامعه‌شناسی در ایران وامدارکاتوزیان است؟

همه می دانیم جامعه شناسی سه رکن ( مساله، نظریه و روش) دارد و انتظار می رود مطالعه درباره جامعه ایران این سه رکن را لحاظ کند. کاتوزیان فارغ‌التحصیل رشته...

تاریخ نوامبر 16, 2024
امید و همبستگی اجتماعی

نشست «امید و همبستگی اجتماعی» با حضور هادی خانیکی، محمدمهدی مجاهدی، رضا امیدی و حمیدرضا جلایی پور برگزار شد. به گزارش ایرناپلاس اوضاع نابسامان اجتماعی و اقتصادی در جامعه امروز کشور،...

تاریخ نوامبر 16, 2024
در این شرایط شبه جنگی، چه باید کرد؟ 

در شرایط فعلی و تا پس از انتخابات آمریکا و یا تا آتش‌بس در غزه و لبنان به نظر می‌رسد و شایسته است این امور مورد توجه قرار گیرد: اجمالا...

تاریخ اکتبر 15, 2024
حکومت ایران چه «سنخ» حکومتی است؟

مقدمه برای شناخت حکومت (بعنوان نهاد و مجموعه سازمان‌هایی که نظم سیاسی، امنیت کشور را فراهم می‌کند و خدمات پایه را برای شهروندان تسهیل می‌کند) با پدیده‌ای پیچیده روبرو هستیم....

تاریخ آوریل 2, 2024
تغییرات نسلی و درس‌های خیزش اعتراضی مهسا 

این نوشته در هفته‌نامه صدا در شماره ۱۴۹ (۱۴۰۲/۳/۲۷) نشریافته است. ❇️از پاییز ۱۴۰۱ که خیزش اعتراضی مهسا که در ایران اوج گرفت (و پیامدهای آن همچنان ادامه دارد) در...

تاریخ ژوئن 16, 2023
ایران ما و مطالعات ملت‌شناسی

متن کامل مقاله ارائه شده در پنجمین همایش انجمن جامعه‌شناسی ایران در تاریخ 1401/3/24

تاریخ ژوئن 15, 2022
کدام دموکراسی برای ایران «ممکن» است؟

دموکراسی به‌عنوان یک رژیم سیاسی در برابر انواع دیگر رژیم‌های غیر دموکراتیک قرار می‌گیرد -مثل رژیم‌های سلطانی، پدرسالار، تمامیت‌گرا، اقتدارگرا و رژیم‌های ترکیبی مثل رژیم‌های اقتدارگرای انتخاباتی(۱). اگر برای اداره...

تاریخ می 8, 2022
جامعه، دموکراسی ومبارزات فمینیست ها

در هیچ یک از جوامع مدرن واقعاً موجود، مردم از جنبه های گوناگون به طور برابر زندگی نمی کنند. اما به قول الکسی دوتوکویل «میل به برابری» یکی از خصایص...

تاریخ نوامبر 18, 2021
چشم‌‌انداز اصلاحات پس از انتخابات ۱۴۰۰

(نباید در فضای مجازی شرمنده «سوارکاران مجانی» و «ناراضیان بدخیم» بود) نشریافته در هفته‌نامه صدا شماره ۸۱ من هم مانند خیلی از دلسوزان کشور وضعیت کنونی‌ جامعه ایران را از...

تاریخ سپتامبر 24, 2021
حاکمیت و آرایش بحرانی طبقات در ایران

منتشرشده در هفته‌نامه صدا شماره ۸۰ (۲۰ شهریور ۱۴۰۰) طرح مساله در دو دههٔ گذشته روند مهمی در حکومت ایران دنبال شده که از آن می‌توانیم به تلاش برای استحالهٔ...

تاریخ سپتامبر 5, 2021
سه ویژگی کنونی جامعه ایران

منتشرشده در مجلهٔ صدا – شمارهٔ ۷۵ ▪️در این نوشته به سوالات زیر پاسخ داده شده است: چرا «جامعهٔ جنبشی» ایران به جامعهٔ «اعتراضی-شورشی» در حال تغییر است؟ چرا جامعه...

تاریخ ژوئن 30, 2021
در نقد «تکنسین سیاسی» و در دفاع از مشارکت انتخاباتی

آقای عبدی در تحلیل انتخابات خرداد ۱۴۰۰ در نوشته خود تحت عنوان «اصلاحات و تکنسین‌های سیاسی» (قابل دسترس در کانال abdiabas) سعی کرده بوسیله مفهوم «تکنسین سیاسی» به نقد عملکرد...

تاریخ ژوئن 26, 2021
سلسله نشست های ارزیابی مدرنیته: ایران؛ جامعه مدرنِ بدقواره

ایران؛ جامعه مدرنِ بدقواره حمیدرضا جلائی‌پور هدف این نوشته تمهید یک نگاه نظری به جامعة ایران است. برای نظریه‌پردازی در رشته جامعه‌شناسی و نظریه‌پردازی دربارة جامعة ایران (به‌عنوان یک موضوع...

تاریخ نوامبر 17, 2020
ایران در چشم‌انداز کوتاه‌مدت

دربارهٔ یک سال آینده دو ارزیابی قطبی و سفید و سیاه در حوزه عمومی قابل شناسایی است. اول، ارزیابی حاکمیت و اصول‌گرایان تندرو است که معتقدند روزهای سخت ایران در...

تاریخ ژوئن 27, 2020
اصلاح‌طلبان پس از انتخابات مجلس یازدهم

مقاله چاپ شده در نشریه صدا شماره ۳۵ سوال اصلی جامعه ایران قبل از انتخابات با چالشهای اقتصادی، سیاست خارجی، امنیتی و شکاف عمیق حاکمیت با مردم روبرو بود و...

تاریخ مارس 30, 2020
خیزش‌های مردمی آبان و دی 1398در ایران

هشت سال پس از جنبش سبز (رای من کو) 1388، جنبش اعتراضی دی ماه 1396 رخ داد. کمتر از دوسال بعد در آبان‌ماه 1398 با اعلام نرخ جدید بنزین (که...

تاریخ فوریه 2, 2020
در دفاع از «اصلاح‌طلبی مضاعف» و در مذمت‌ راهبردهای گزاف

طرح مسئله معمولا منتقدان تحول‌طلب و سرنگونی‌طلب بنا به دو دلیل هم رویکرد اصلاح‌طلبی و هم اصلاح‌طلبان سیاسی را «نقد» و بعد «نفی» می‌کنند- البته پس از اعتراضات ۹۶ غیر...

تاریخ اکتبر 12, 2019
اسلام ‌مدنی و اسلام‌گرایی ‌سیاسی؛ پاسخ به دو نقد تحول‌طلبان به اصلاح‌طلبان

با توجه به اینکه هم جریان عمومی و وسیع اصلاح‌جویی و هم جریان محدودتر اصلاح‌طلبان‌ سیاسی در ایران (بعنوان یکی از نیروها و جبهه‌های سیاسی در رقابت با جبهة اصول‌گرایان...

تاریخ آوریل 8, 2019
جامعه شناسی راهگشا و جامعه شناسی سرگرم کننده

خوشبختانه در ایران، در نیم قرن گذشته، به خاطر زحمات مستمر اساتید پیشین و مسئولین و كاركنان دانشگاه های ما، رشته های علوم اجتماعی (خصوصاً جامعه شناسی) شكل گرفته و...

تاریخ فوریه 18, 2019
نظام سیاسی دوپاره

اینک که چهل سال از پیروزی انقلاب می‌گذرد، نظام سیاسی ایران چگونه نظامی است؟ چه سنخ تحلیلی ویژگی‌های اصلی این نظام را توضیح می‌دهد؟ این نظام سیاسی چه پیامدهایی برای...

تاریخ فوریه 12, 2019
ملی‌گرایی پهلوی (چرا «واگراها» آدرس غلط می‌دهند؟)

طرح بحث دفاع از تمامیت ایران در دوره‌ای که این «تمامیت» از سوی ائتلاف ترامپ، نتانیاهو و بن‌سلمان و دنباله‌های آنها تهدید می‌شود، یکی از اهداف همه شهروندان، ایران‌دوستان و...

تاریخ نوامبر 20, 2018
دوازده سوال درباره «بیست سال اصلاح‌طلبی‌سیاسی» در ایران

۱- در این نوشته وقتی از جریان اصلاحات سخن می‌گوییم منظور چه نوع‌ اصلاحات و چه جریانی است؟ ما در جامعه ایران حداقل از سه نوع اصلاحات می‌توانیم سخن بگوییم....

تاریخ ژوئن 3, 2018
انواع اصلاحات و چرا همچنان اصلاح‌طلبی؟

بیست سال از زمانی که رویکرد «اصلاح‌طلبی» در مقیاس عمومی، وارد حوزه‌های نظر و عمل شد می‌گذرد؛ در همین راستا به تدریج یک نیروی سیاسی تحت عنوان «جبهه سیاسی اصلاح‌طلبان»...

تاریخ آوریل 8, 2018
تفسیر و تبیین اعتراضات شهری دی‌ماه ۱۳۹۶

(منتشرشده در روزنامه‌ی سازندگی، ۲۴ اسفند ۹۶) طرح بحث هفتم دیماه ۱۳۹۶ ابتدا از سوی مالباختگان موسسه‌های اعتباری در مشهد یک «اعتراضی جمعی» به راه افتاد. شعارهای این اعتراض در...

تاریخ مارس 15, 2018
نگاهی به انتخابات 1396 و پس از آن

متن مقاله ارائه شده حمیدرضا جلائی‌پور به نشست شوراي مشاوران خاتمي در 1396/4/17 تحت عنوان ” نگاهي به انتخابات ١٣٩٦ و پس از آن.همچنين اين مقاله در روزنامه اعتماد در...

تاریخ ژوئن 8, 2017
علل رشد فزاینده آسیب‌های اجتماعی در ایران

در مقاله تحلیلی زیر 👇در مجله مهرنامه نشان داده ام چرا مهمترین علل رشد فزاینده آسیب های اجتماعی در ایران، علت سیاسی است.

تاریخ آگوست 15, 2016
آسیب‌های آموزش نظریه‌ها و نظریه‌پردازی درباره جامعه ایران

چکیده سخنرانی در نشست سالانه و سراسری انجمن جامعه شناسی ایران 95/2/23

تاریخ می 12, 2016
گزارش همایش سالانه انجمن جامعه‌شناسی ایران؛ علم بومی و علم جهانی: امکان یا امتناع؟

انجمن جامعه‌شناسی ایران روز هشتم خرداد ماه سال 1386، بنا بر روال هر ساله خود، اقدام به برگزاری همایشی با حضور اعضا و استادان و صاحبنظران علوم اجتماعی کرد. این...

تاریخ فوریه 29, 2016
غفلت دولت روحانی، نتایج سال ۸۴ را پدید می‌آورد

آیا همچنان اصلاح طلبان به دنبال قدرت هستند یا اصلاحات جامعه مدنی را کلید زده‌اند؟ همین باعث شد تا بخش دوم مقاله ویژگی‌های اصلاحات در دوره روحانی در اختیار جامعه...

تاریخ سپتامبر 10, 2014
چهار الگوی تغییر ابعاد نامطلوب جامعه

الگو های تغییر ابعاد نامطلوب جامعه ایده ها و جهت گیری هایی است که افراد، اقشار و تشکل های فعال به صورت آگاهانه برای تغییر ابعاد نامطلوب جامعه به کار...

تاریخ اکتبر 30, 2011
غفلت مرگبار؛ چرا جامعه ایران در مقایسه با سایر جوامع بیشترین معتاد را دارد؟

یک و نیم میلیون معتاد حرفه‌ای و سه و نیم میلیون صرف‌کننده‌ مواد مخدر، آخرین آمار معتادان ایران است که از قول مقامات ذی‌ربط در مطبوعات ذکر شده است. اگر...

تاریخ جولای 20, 2007
نبود سازماندهي و عدم ايفاي نقش روشنفكران در وقايع اخير فرانسه مشهود بود

حميدرضا جلايي‌پور درباره نا آرامي‌هاي اخير فرانسه در سخناني در دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه تهران گفت: آقاي شيراك مشكل جوانان از نسل مهاجران اوليه را ناشي از بحران هويت مي‌داند...

تاریخ نوامبر 20, 2005
شهروندان مسئول به جای دل بستن به افسانه‌ انقلاب‌های رنگی توجه خود را به رويكرد اصلاحی و انتخابات آزاد معطوف كنند

شهروندان مسوول براي گذار آرام به دموكراسي به جاي دل بستن به افسانه‌ي انقلاب‌هاي رنگي مي‌توانند هم‌چنان توجه خود را به رويكرد اصلاحي و راهبرد «انتخابات آزاد» در چارچوب همين...

تاریخ می 18, 2005
تأملاتی نظری در مورد دموکراسی در ایران کنونی

در این مقاله جهت درک و تبیین دموکراسی خواهی ایرانیان یک «طرح نظری» پیشنهاد شده است. این طرح نظری علل ساختاری را برای تبیین دموکراسی کافی ندانسته و تکیه بر علل «ارادی» را برای توضیح دموکراسی لازم میداند از اینرو این مقاله ابتدا کوشش کرده علل معرفی شده در نظریه های جامعه شناختی دموکراسی را معرفی کند؛ سپس با الهام از روش شناسی ریمون بودون و بر مبنای یک رویکرد ترکیبی _ با تفکیک علل ساختاری _ زمینه ای از علل ارادی و مؤثر ، طرح نظری خود را معرفی کند. هدف از این «طرح نظری» یافتن پاسخی روشن درباره روند دموکراسی خواهی ایرانیان است.

تاریخ می 12, 2004