خالص سازان در توهمند
مصاحبه با روزنامه اعتماد 1402/5/14
سوت آغاز رسمی فعالیت‌های انتخاباتی سال 1402 در شرایطی نواخته شد که تصویب قانون جدید انتخابات با نقدهای جدی بسیاری از فعالان سیاسی اصلاح طلب و اصولگرا و اساتید دانشگاهی مواجه شده است. این در حالی است که رهبر انقلاب خواستار برگزاری انتخاباتی مشارکتی، سالم و ازاد شده بودند. می فرمایید آیا نشانه هایی از تحقق این اهداف در فعل و انفعالات مرتبط با انتخابات مشاهده می کنید یا نه؟
کسانی که زمین بازی انتخاباتی را (چه از اصلاح‌طلبان و چه غیر اصلاح‌طلبان) نقد می‌کنند، حرف درستی می‌زنند. چون علامتی که نشان دهد که نهادهای کلیدی دنبال یک انتخابات سالم، منصفانه و رقابتی باشند، موجود نیست. ظاهرا “خالص‌گرایان” می‌دانند با انتخابات غیر مهندسی شده و با مشارکت مردم، مجلس آینده را از دست می‌دهند. رهبری نظام هم غیر از صحبت‌های مثبت آغاز سال، سخن و عمل امیدبخشی مطرح نکرده‌اند.
در قانون جدید انتخابات اختیارات استصوابی و نظارت شورای نگهبان بسیار افزایش پیدا کرده به گونه ای که دفاتر استانی شورای نگهبان امکان برگزاری نشست های ویژه شورای تامین خواهند داشت. این فراگیرتر شدن استصواب چه تاثیری در انتخابات خواهد داشت؟
با تشکیل “دولت یکدست”، تندروترین افراد در حوزه‌های سیاسی، در حوزه‌های علمی، فرهنگی و حتی پزشکی مسلط شده‌اند و دارند می‌تازند. در قانون جدید انتخابات هم دنبال انحصار بیشتر هستند. این تندروها نگرانی مردم عادی را از اوضاع کشور ندارند. حتی معتقدند باز هم در کشور بحران‌ها افزایش پیدا کند با تعدادی جانباخته “جمعش” خواهند کرد. این ها در بحران‌ها برای خود منفعت می‌بینند. این نیروها در توسعه و ساختن کشور که مهارت ندارند، در بحران هست که می‌توانند انحصارگرایی کنند و تداوم داشته باشند.دو سال از این “دولت یکدست” می‌گذرد شما ببینید یک اقدام مثبت و چشمگیری برای کشور انجام نداده‌است. این “دولت یکدست” تا حالا دولت فیلترینگ، فقر و تحمیل سبک زندگی و معطل در سیاست خارجی بوده است.
پس از بروز رخدادهای اعتراضی سال۱۴۰۱، بسیاری از تحلیلگران پیش بینی می کردند، سیستم به سمت باز کردن فضا و کاهش فشار بیشتر بر مردم حرکت کند. اما در عمل به نظر می رسد، رویکردهای سلبی در نظام تصمیم سازی های دولت افزایش پیدا کرده است. این روند از نظر شما چه معنا و مفهومی دارد؟ سیستم چه رهاوردهای از این راهبرد برای خود متصور شده است؟
اگر از چشم خود “خالص‌سازان” نگاه کنید پاسخ به سوال فوق روشن است. آن‌ها می‌گویند اتفاقی نیفتاده حکومت دارد با قدرت از پیچ تاریخ می‌گذرد و مشکلات اقتصادی و بحران همیشه در کشور بوده است! نگران نیستند. ظاهرا این خالص‌سازان “دولت یکدست” را مثل دولت پوتین کامیاب ارزیابی می‌کنند. اما متاسفانه این عربستان هست که اخیرا با دعوت از مقامات سی کشور جهان به دنبال “میانجیگری” میان روسیه و اکراین است. متاسفانه جامعه ایران در وضعیت تلاطم است از قطعیت و پیش بینی امری نمیشه صحبت کرد. فقط عقل عقلا به ما می‌گه این نحوه حکومت یک طرفه و غیرمسول، نگران کننده و خودش بحران افزا است.
به نظر شما جریانات اثر گذار در انتخابات۱۴۰۲ شامل چه جریاناتی خواهند بود؟
میشه حدس زد که بلوک قدرت دنبال یک رقابت کنترل شده میان جریان پایداری و قالیباف است. حکومت تا حالا از حضور میانه‌رو در انتخابات استقبال نکرده است. ظاهرا با همین دنده می‌خواهد پیچ را رد کند.
سعید حجاریان اخیرا اعلام کرده ، افزایش مشارکت در انتخابات در گروی شکل گیری تکانه های بزرگ مانند استعفای دولت رییسی است . برخی دیگر از فعالان سیاسی دامنه این تکانه ها را وسیعتر کرده و موضوعاتی چون رابطه با آمریکا و رفراندم برای ایجاد اصلاحات ضروری را هم ذيل عنوان تکانه های احتمالی فرض کردند. نظر شما درباره این تحلیل‌ها چیست؟
آقای حجاریان مثل بقیه تحلیلگران از اوضاع کشور نگران است.
در رخدادهای اعتراضی پس از مرگ مهسا امینی، گروه های مرجعی چون نسل زد، دانشجویان، وکلا ، دانش آموزان و…وارد کنشگری های فعال سیاسی شدند. آیا امکان دارد این گروه های مرجع وارد کنشگری در انتخابات ۱۴۰۲ و ۱۴۰۴ شوند؟
جمعیت ناراضی و معترض کشور، حتی دهه هشتادی‌ها، هم متکثر و سیال‌اند. بعید نیست این ناراضیان در جریان انتخابات نامزدهای واقع‌بین را پیدا کنند و ممکن است از آن ها دفاع کنند. ولی فعلا چنین چشم‌اندازی نیست. در حال حاضر این حکومت فیلترینگ هست که داره می‌تازد. و اخیرا به اساتید پزشکی و دانشگاه‌های فنی هم رحم نمی‌کنند.
در درون اصولگرایان هم تنازعات فراوانی و انشقاق های فراوانی شکل گرفته، رویارویی و تنازع در جناح راست، چه تبعاتی خواهد داشت؟
همینطوره. در ایران فقط جامعه در تلاطم و بحران نیست. در “دولت یکدست” هم کلی تنازع و بحران تصمیم‌گیری هست. تبعات این تنازع هم همین چیزی است که اتفاق افتاده، ایران از مسیر توسعه خارج شده و در مسیر گسترش فقر حرکت می‌کند و دولت یکدست هم در صدا و سیما بوق می‌زند.
آیا می توان دولت رییسی را نخستین دولت یک دوره ای فرض کرد. اگر اینگونه باشد، این فرمایند چگونه عینیت می یابد؟
من اهل این نوع پیش بینی ها نیستم. مهم این هست که خالص‌سازان در دولت یکدست و در جهت فرسایش ایران و بوروکراسی آن دارند فعالیت می‌کنند و بلوک قدرت هم نگران این وضع نیست و داره ادامه می‌ده.
