ایراندوستی مسئولانه
در سه سال گذشته که ترامپ ایران را تهدید کرد من از واژه «ایراندوستی مسولانه» به کرات استفاده می‌کنم. از من سوال می‌شود این «ایراندوستی مسولانه» به چه معنا است؟ به نظر من حداقل هشت ملاحظه زیر معنای آن را روشن می‌کند.
۱)از «خانه» یا «وطن» ایرانیان مواظبت کنیم. این خانه و جغرافیای گربه‌‌مانند ایران در خاورمیانه برای نیروی راست افراطی جهان (مثل ترامپیست‌ها، نتان‌یاهوها و بن‌سلمان‌ها) خانه و خاک بزرگی است، علاقه آنها کوچک و تکه تکه شدن آن است. ایراندوستی حکم می‌کند در برابر این خطر ، هشیار باشیم و نگوئیم ان‌شالله گربه است و قدردان حافظان امنیت ایران باشیم.
۲)خانه و اقلیم ایران در برابر آثار زندگی صنعتی و تا حدودی افسارگسیخته ما ایرانیان (یا همان توسعه بدقواره) در حال فرسایش و تخریب است. ایراندوستی مسولانه یعنی اولا با تعمیق نهاد علم، با تکنولوژی سبز و با بوروکراسی شایسته‌سالارانه و ثانیا با کمک دولت و نیروهای جامعه مدنی و تک تک شهروندان، جلوی این فرسایش را بگیریم.
۳)در «خانه ایران» بیش از هشتاد میلیون انسان و شهروند زندگی می‌کنند. ایراندوستی مسولانه یعنی به آزادی، برابری و برادری-خواهری همه آنها احترام بگذاریم. از همزیستی متکثر آنها دفاع کنیم و در راه تقویت حکمرانی شفاف، پاسخگو، منبعث از شهروندان و کارا تلاش کنیم.
۴)ایراندوستی مسولانه یعنی «ایران را برای همه ایرانیان» بخواهیم و از «وطن دوستی» مدنی دفاع کنیم و فریفته ملی‌گرایی انشقاق افکن باستان‌گرا یا قوم‌گرا یا مذهب‌گرا نشویم. ایران برای همه ایرانیان است نه برای این قوم یا آن قوم این نحله یا آن نحله یا این گروه اندک یا آن گروه اندک.
۵)ایراندوستی مسولانه یعنی از میراث دینی، ملی و تجددی ایران برای ساختن بهتر ایران درس بگیریم و این میراث را به زرادخانه‌ای برای تجهیز تخاصم‌های گفتمانی ملی‌گرایانه و بنیادگرایانه دینی تبدیل نکنیم. آگاه باشیم تاکید یک جانبه بر باستان‌گرایی دوران پهلوی به واکنش عظیم اسلام‌گرایانه ایرانیان در جریان انقلاب دامن زد و تاکید بر اسلام‌گرایی سیاسی چهل ساله در برابر ملی‌گرایی اینک به روزنه امیدی برای سلطنت‌طلب تبدیل شده است.
۶)ایراندوستی مسولانه یعنی ایران برای تداومش به تعامل اقتصادی و غیراقتصادی با جهان نیازمند است و سیاست خارجی که خادم مصالح و منافع ملی نیست به تعامل سازنده ایران با جهان آسیب رسانده است و ستون‌های سیاست خارجی «هسته اصلی قدرت» در ایران بر پایه‌های لرزان استوار است (به نوشته اسفندیار خدایی در همین کانال مراجعه کنید). این سیاست خارجی نابارور که مبتنی بر ارزیابی دقیق توازن قوا نیست، در عمل سیاست خارجی رسمی جمهوری اسلامی را که از طریق وزارت خارجه دنبال می‌شود بی‌ثمر کرده است و ایران را با مخاطره روبرو کرده است.
۷)ایراندوستی مسولانه یعنی به حوزه‌های نفوذ ایران در قلمرو زیست جمعیت شیعه‌نشین (هلال شیعه) و زیست فارسی زبانان (بدر نوروز) توجه، تعامل و هم‌افزایی داشته باشیم. ولی راه حفظ این نفوذ منطقه‌ای این نیست که در هر حوزه نفوذ انتظار داشته باشیم که یک سازمان بسیج درست شود که از تهران فرمان بگیرد. به بیان دیگر ایراندوستی مسولانه یعنی حفظ و تقویت حوزه‌های معنوی و اقتصادی نفوذ ایران در منطقه در چارچوب قواعد توافقی بین کشورها و دولت‌ها.
۸)ایراندوستی مسولانه یعنی هشیار باشیم که بی‌توجی به بندهای فوق ایران را با چالش‌های جدی حکمرانی، معیشتی و اعتراضات شهروندان عاصی روبرو کرده (مثل اعتراضات دیماه ۹۶ و آبان‌ماه ۹۸) و می‌کند. و پیامدهای مخرب اقتصادی شیوع ویروس کرونا این نگرانی‌ها را افزایش می‌دهد. نخبگان دلسوز در درون حکومت و در درون جامعه مدنی ایران نسبت به این وضع خطیر مسولیت دارند. شایسته است همه ایراندوستان برای حفاظت بهتر از ایران، هسته اصلی قدرت را به تجدید نظر در سیاست داخلی و خارجی دعوت کنند. به بیان دیگر: با تداوم آمریکا ستیزی، با دوگانگی در اداره کشور، با دوگانگی در قوای نظامی، با صداوسیمایی که بوق اندک‌سالاری است، با انتخاباتی که اکثر اقشار مردم در آن نمایندگی ندارند و در آن شرکت ندارند، با قوه قضایی صلواتی، با ناامیدی کثیری از مردم نسبت به نحوه اداره کشور و با قهرکردن «طبقه متوسط فرهنگی» ایران با حاکمیت، نمی‌توان به درستی از ایران حفاظت کرد. ایران به تغییر سیاست‌ها نیاز مبرم دارد.
