انقلاب ما و جمله طلایی فوکو به بازرگان

طرح بحث

در روز های گذشته در فضای آن لاین نامه میشل فوکوی فقید، فیلسوف منتقد مدرنیته و از روشنفکران برجسته فرانسه، به مهندس بازرگان اولین نخست وزیر بعد از انقلاب اسلامی، به رویت کثیری از مخاطبان گروه های تلگرامی رسیده است که یک عبارت طلایی در این نامه بود. در این مکتوب قصدم ارائه ملاحظاتی درباب این عبارت او است. فوکو در این نامه خطاب به مهندس بازرگان می گوید:

«عدالت و بی عدالتی نقطه حساس همه انقلابها هستند. از این نقطه است که انقلاب ها زاده می شوند، از همین نقطه هم هست که راهشان را گم می کنند و می میرند …» پایان نقل و قول فوکو

ملاحظات:

۱) اینجانب ۲۵ سال است که در دانشگاه جامعه شناسی انقلاب درس می دهم. می خواهم بگویم این جمله طلایی فوکو به اختصار مضمون اصلی فراز و فرود یک انقلاب را به روشنی توضیح می دهد.
۲) متاسفانه این فراز و فرود در ایران اتفاق افتاده و این همان «بحران دستاورد» نسلی است که انقلاب کرده است در برابر نسل جدید دهه هفتادی و هشتادی ها.
۳) از منظر «دستاورد انقلاب » (خصوصا از منظر تحقق ساز و کار های اصلی دموکراسی) با وضع فعلی نمی توان لایه های شهری و روستایی، زن و مرد، بی پول و با پول این نسل جدید را قانع کرد.
۴) البته بر این نظرم که چون هنوز نسل رهبران و حامیان انقلاب همچنان در قید حیات هستند این سرمایه و پتانسیل را دارند که بتوانند این نسل جدید را قانع و راضی کنند ـ و این یعنی همان بحث توافق و اجماع بر سر «برجام ملی» یا لزوم گشایش سیاسی ـ بحثی که کابوس تندروها است.
۵)به بیان دیگر ما همچنان ظرفیت دفاع از دست آوردهای انقلاب را داریم مشروط به اینکه تندروهایی که جامعه سیاسی ایران را به گروگان گرفته اند اجازه بدهند.این کنترل مانع تراشی تندروها شرط مهم اجرای برجام ملی از طریق گفت و گو در ایران است.
۶) این مهار تندروها فقط در توان دولت روحانی نیست. این مهار به هماهنگی دولت، اصول گرایان میانه رو، اصلاح طلبان، نیروهای جامعه مدنی و همراهی رهبری نیاز دارد. (ولی مهمترین کار تندروها هم سنگ پرانی در برابر این هماهنگی است.)